um Jólin (skrifað fyrir ári síðan hér á blog.is)

 Gleðileg jól öll sömun! Hér er greinakoddn sem ég hripaði hér inn fyrir rétt um ári síðan... þá á íslandi en nú í Finnlandi... ég mun skrifa kannski meira um jólin hér á eftir .. en greinar og hrip um það efni hafa komið frá mér fjölmargar, þó mest af því sé máski tapað.. þar sem flestar mínar eldri síður eru lokaðar og annað hrip fokið af mér á ferðalögum. Liklega hef ég verið að skrifa um jólin í um 2 áratugi.. vegna þess einfaldlega að jólin geyma sögu okkar eldfólksins framar öllu öðru og því öll saga okkar mjög tengd jólum frá upphafi... þ.e. það eldsta... (eldsta... jafn gamalt eldinum.. eldgamalt)

------------------------------------------sumsé frá því í fyrra!

Jóla hvað?

Ég er að taka jólin inn... það er semsagt barn hérna og jú jólin eru hátíð fjölskyldunnar og það er svo margt fallegt eftir af jólasiðum, sem hafa djúpa og sanna merkingu. Seigja okkur frá sögu okkar. Eru minningarhátíð og lærdómur um hvað gerðist í fyrndinni í mannheimum. Ekki bara það, jólin fjalla um það sem mest er um vert að vita og það er hvernig við fengum ljósið, littla sól, logan, eldinn til að ilja okkur á í myrkasta og kaldasta tímabili sem við höfum upplifað sem dýrategund um milljónir ára. En það eru einmitt erfiðleikatímabil sem hafa áhrif á tegundir til að breyta lífsháttum sínum og þar með tegundinni. Fara frá einni reynslusögunni til annarrar. Við semsagt vorum mannapi, dýrategund sem þróaðist frá mús á 60. milljón árum og varð að klifurmús í trjám og fór svo að labba um gresjur. Þá kom ný stjarna á himnum (sem við minnumst ennþá með stjörnunni sem við setjum upp gjarnan fyrst á jólum. Það er ekki Davíðstjarna eða Betlehemstjarna en notað sem tákn í textum eftir þessa fyrstu stjörnu upplifun manna. Þetta er upphafið að breitingunni frá mannapa til eldapa. Þessi stjarna var loftsteinn á leiðinni til jarðar í logum. Þá fékk þessi steinn myndlikinguna eldvængjaður og sáu menn þá fyrir sé fuglinn Fönix í fyrsta sinn. Eldfuglinn.  Þegar þessi stjarna féll hvað við fyrsta hljóðið í þögninni á þessari eyði-eyju.Kakla eða Hekla var hljóðið nefnt sem þá hljómaði. Þetta var útí miðju hafinu... Semsagt, þessi loftsteinn spandi jörðina upp í rykmökk... svartur hestur reið yfir himininn... sólin hvarf og máni og stjörnur. Það var á þessu tímabili sem fólkið gerði sér grein fyrir því að frá sólinni kemur allt líf... Trén tóku að sölna.
Og fornar sögur nefna 8 sumar og sumar 9 verur. Klæddar í skinn sem koma þarna svamlandi yfir isvakir í skinnbúningum. (máski með skinn flotholtum?)... og það er fólkið sem festist á þessu kuldasvæði sem neyðist til að fá hjálp  hjá þessum eldspúandi gíg til að halda sér á lífi. Fyrst lifa þau af í heitum lækjum og lindum og sækja sér næringu í fjörurnar. Skelfisk og fiskur veiddur með þrífork.  Hér er frumbernska manneskjunnar, sem við sjáum í myndum af Posedon og Jupiter og Saturnus... Grísku og Rómversku höggmyndirnar af hinum fyrnsku frumherjum gefa tóninn. Naktir síðhærðir og skeggjaðir menn sitjandi í fjöruborði með þrífork í hendi og þríforkur gagnast einmitt best við fiskveiðar.. vegna ljósbrotsins og þess að fiskurinn leitar í einhverja óvænta átt aukast líkurnar á veiði verulega með þrem spjótum í einu. Svo kemur fyrsta "húsið" eða skjólið... hringlaga borg.. kotið af  torfi eða grjóti... jafnvel snjó eða trjápinnum, hverju sem finnst og má þoka til ...já t.d. hvalbeinum. Og eldurinn er í miðjum þessum helli og reykopið er gýgurinn... hús er í raun lítið eldfjall hannað til að hlýja þeim sem býr þar með eldinum sem heimilisgest. Og eldinn þarf að mata... Það gerir Mata Eld. Og það gerði Matthildur. Það hefur oft verið svo að konur eru að matbúa og þær kunnu vel inná eldinn, að mata hann hæfilega svo að suðan yrði rétt... hæg eða hröð eftir atvikum... steykingin þurfi meiri loga. Eldaskálinn og baðstofan voru aðal upphitunarsvæðin. Í upphafi var baðhúsið og eldhúsið og svefnstofan allt bara í þessu eina hvolflaga húsi. "Fjallinu" littla sem við köttuðum kot. Líka finnar. Það heitir það kota. Alltaf hringlaga. En við fórum ekki að byggja ferninga eða langhús fyrr en víkingar tóku af öllum stjórn hér á landi. Fram af því alltaf í hring. En hringformuð hús héldu áfram eftir yfirtöku víkinga frammá 20. öld meira að seigja í hrossaborgum og sauðabyrgjum og var þeim haldið við af alþýðu manna fram eftir öldum og þar dansað stundum á Jólum, á meðan allir sem voru undirgefnir kirkjunni fóru við messu, var óhætt að dansa frjálsa dansa og minnast fornra hátta og siða.Það voru álfadansar kallaðir. Semsagt álfarnir voru ennþá til frameftir öldum og líklega farið að harðna á dalnum fyrir huldufólk á 16. öldinni. Grunar mig að Hallgrímur Pétursson sé af þesskonar fólki kominn og Halla og Fjalla Eyvindur. Svo og Kristín í Skógarnesi á 19. öld.  Og Þorleifur í Bjarnarhöfn og allt það álfakyn frá Snæfellsnesi.

Semsagt, almennt séð:
Jólin seigja, einsog Edduljóðin seigja; að í mesta kuldanum og myrkrinu neyddumst við til að taka upp þennan sið að kveikja eld til að halda lífi. Milli elds og íss var manneskjan borin, í bilinu milli ofur kulda og ofurhita, seigja Eddurnar. Og þetta gerist fyrst í norðri. Á jökultíma Evrópu koma fram fyrstu eldmanneskjurnar. Neandertalmenn. Fyrir meira en 120 þús árum. Þá eru þessar eldverur einu verurnar á jörðinni sem notuðu eld í næstu 80 þús ár...Og semsagt bara í Evrópu. Það er ekki fyrr en fyrir 40 þúsund árum að eldurinn berst til Afriku og um alla jörð á 5000 árum með nýrri manntegund. Sú tegund kallast hómo sapiens og hún kemur líka fram fyrst í Evrópu. Og þeir máluðu líka úr jarðlitum og litadufti sem þeir fundu bara á hverasvæðum þessa sama upphafsstaðar. Ég vil seigja á eldfjallaeyjunni sem svo oft er rætt um. Atlantis, Thule, Hyperboria. Lengst í norðri og til vesturs frá Irlandi og sem sagt er frá í öllum upprunasögum um allan heim, með mismunandi hætti en lýsingarnar eru æði keimlíkar og passa í raun allar við þennan sama stað. Alltaf eyja í norðri á miklu úthafi. Eða já það er svo merkilegt að fjöldi sagna talar um himnaríki. Ekki bara biflian, en líka Kína og Japan. Þar var allt hvítt eða í regnboganslitum. Og ég bendi á hvað vetrarlöndin í norðri eru himinkennd og hvernig allt rennur saman himinn og íshaf og jörð í snjó. Já svo sóllandið, Sóley, þar sem sólin er ætið á lofti á sumrin.

Eldurinn er litla sólin sem við vorum neydd til að hafa hjá okkur á meðan sólin var lasinn eða særð, hafði verið trufluð af bláarauða eldfuglinum. Og egg þessa fugls var hvítt fjall með hita innísér. Mjög dularfullt allt en semsagt saga mannsins er sú skrítnasta af öllum sögum um reynslusögu lífvera og hvernig þær hafa lifað af erfiða breitingatíma.

Ég veit það að maður sér ekki alla þessa sögu út úr jólahaldinu... maður sér stjörnuna... maður sér ættartréð og Grílu og Jólasveinana... þessa furðulegu fjölskyldu og bara op í þakinu til að komast inn
maður sér að þetta fólk hefur baðað sig mikið og fyrir hátíð þarf að hreinsa sig og baða vel..  jú og við komum úr baðstofum.. maður sér að það er fastað á undan og svo veisla...

 

en keltneska dagatalið seigir okkur að dagarnir frá 21. des til 24 eiga að vera myrkir. Hér eru allir eldar slökktir og ljós sett niður ...  það er ekki fyrr en 24 sem ný sól hefur fæðst. Þá er kveiktur nýr eldur á einum stað og látinn berast til allra... þetta er táknmynd þess sem gerðist er eldurinn barst til allra í upphafinu. Þegar þetta verður endurvakið, þá fáum við smjörþefinn af hvað raunverulega gerðist. 

 Það eru þessir þrí dagar sem seigja okkur nákvæmlega hve norðarlega þetta fólk var statt sem byrjaði með þessa tegund af minningarhátíð. Hve norðarlega erum við stödd þegar sólin hverfur í nákvælega 3 daga eftir og í kringum vetrarsólhvörf? Samhvæmt mínum fátæklegu rannsóknum erum við stödd nýrst á Íslandi. (Ísland var stærra á Ísöld og var allt landgrunnið á þurru allt norðurfyrir Grímsey.  Rétt undir 67 gráður norður, tel ég þennan stað vera. Þetta seigir okkur að við erum að tala um stað sem er á Íslandi en að það seigir okkur svolítið um tímabilið líka, það seigir okkur að það sé á norðurlandi á ísöld. Rétt norðan heimskautsbaugs.

 

og jólatréð?

jólatréð... táknar
 
ættirnar... eða ættina. Sem á sér upphaf efst í trénu og nyrst í heimi (efst og nyrst fá sömu merkingu sem fram kemur enn í dag í landakortum) í hvítri stjörnu, þ.e. í pólstjörnunni (sem er yfir þessu landi og er fornt tákn þess) tréð sem er þríhyrnt  (í ættartölu-útreikningum er einnig talað um ættina sem tré og byggt upp með þríhyrningum) og við dönsum í kringum og varðveitum saman og elskum... og gefum allar okkar gjafir til og ættin gefur okkur allt til baka þegar pökkonum er deilt út. Hér er grunnhugsunin í stofnun samfélags. Manneskjan varð svona til, þessi tegund lífs sem við erum. Hvernig varðveitum við börnin og samfélagið saman og styrkjum þess rætur og lauf og stofn.
Með viskunni, þ.e. stjörnunni hagals á lýsandi á toppnum. Hel. Rúnakristallinn og lífsins blóm. Stundum er engill þarna eða Sex arma stjarna... meðan upphafstjarnan þ.e. loftsteinninn er táknuð fimm arma rauðri eða gulri stjörnu. Eldur var kveiktur á þessum dimma tíma í kuldanum. Eldfólkið varð til í myrkrinu. Eldurinn gaf okkur líf og samveru og við pössuðum hann saman. Og hver fann uppá þessu? jú það var kona að sagt er, frum-móðirin Hel hét hún hér, Gaja i  Hellas, Ilmater í Finnlandi og móðurskautið djúpa í Taoisma og Tara í Hindúisma (já og Kali) og sérílagi í Búddisma. Einnig nefnd Brama á Indlandi og var svo gerð karlkyns en með mörg andlit.. eða caractergerðir .. já hún fór semsagt í trans og talaði tungum... var geðklofa.. fleiri en ein persóna. En Bra þýðir önd og Ma þýðir móðir og Brama er því andamamma. Í japan hét hún Ízanami sem ég mundi freistast til að telja að þýddi nafn íss en nam er samt með rótinni am eða ma og er því tengt móðir rótinni. En nam þýðir einnig nafn en líka að læra. Semsagt þetta hefur verið mikill kennari í orðsins list... því að nefna, gefa nafn. Og á þessum tíma er sköpunin tengd því að gefa nafn. Það sem hafði nafn var þekkt en annað ekki. Annað var ekki til. Og hlutirnir urðu til fyrir nafngjöf.  Sköpuðust í vitund fólksins altént og voru óséðir þangað til þeir fengu nafn. Tungumálið varð til líka í gegnum þessa móðir. Samanber móðurmálið... það er aldrei rætt um föðurmálið. Bara móðurmál. Og Enginn þjóð hefur kunnað að lesa í 1000 ár öllsömun. Ekki heldur fleiri hlutfallslega í dag sem kunna lestur einsog Íslendingar. Þeir voru menntaðasta þjóð álfunnar fyrir víkingatímann. Verra menningarsjokk hefur ekki orðið hjá íslendingum síðan um flóðin fyrir 10500 árum fyrr en peningamenningin kom um síðasta stríðið og afleiðingar þess rísa hærra nú en nokkrusinni fyrr. Með þeirri hroðalegu uppgötvun að íslendingar hafa misst landið í hendur erlendra auðhringa. Það eru um 60-70% þeirra þegar selt, afgangurinn veðsettur uppí topp og auðhringarnir hringsóla í kringum orkugeirann og vilja ná honum af þjóðinni og þessir auðhringir vilja einkavæða það littla sem eftir er til að geta keypt það upp og hækkað þjónustutaxtana. Það er verið að ræna öllu í landinu og þjóðin sefur og leyfir þessu að gerast og sumir vinna ötult starf til þjónustu við þessa auðugu útlensku hræfugla græðginnar og fá fyrir það 40 silfurpeninga.

 En sumsé, þessa rót jólin, eigum við sameiginlega. Til þess að muna hvernig við fengum eldinn og ljósið í miðju myrkrinu og kuldanum. Áramótin eru sama hátíðin. Þetta er bara svo ruglað tímatalið. Það ætti að byrja þarna í kringum jólin þegar "hin nýja sól" rennur upp. En við erum með margfalt tímatal eftir því hvaða sið við fylgjum frá hinum mismunandi löndum.